Elke Van Hoof over veerkracht en doelgerichtheid

Vandaag genieten heel wat mensen van de voordelen van telewerk. We delen onze uren meer dan ooit naar eigen inzicht in. Toch stelt dat ons voor een nieuwe uitdaging: hoe voorkom je dat je constant aan de slag bent? Kunnen we zorgen voor een duurzame balans? We vragen het aan academicus, psychologe en ondernemer Elke Van Hoof.

Bijna altijd gaat ‘work-life balance’ over werktijd versus privétijd. Maar eigenlijk omvat het veel meer: zorg voor geliefden, carrière, gezondheid, huishouden, zelfontplooiing, … Hoe kunnen we deze uitdaging beter definiëren? 

Het woord work-life balance gebruik ik eigenlijk nooit. Het impliceert dat werk en alles daarbuiten perfect in balans kunnen zijn. Dat is onrealistisch, it’s never gonna happen. Ik spreek liever over work-life integratie. Je wil in de driver’s seat blijven van je eigen leven. Werk is daar een onderdeel van, maar ook je gezin, je sociaal leven, je hobby’s, zelfzorg … 

Veel mensen hebben het gevoel te worden geleefd. Wat maakt een beter evenwicht vinden zo moeilijk?

Als je knabbelt aan je energiereserve door een slechte planning, loopt het fout. Iedereen weet dat, maar toch gaan velen door tot ze op hun knieën zitten. We hebben nieuwe lifeskills nodig, zoals aandacht voor je persoonlijke doel. 

De essentie is dat je moet weten wat je wil. ‘Geleefd worden’ is een symptoom van overspoeld zijn, je laat de buitenwereld aan de macht. Onze maatschappij drijft FOMO (Fear Of Missing Out) ten top en dat laten mensen toe, omdat ze geen duidelijk doel voor ogen houden. Zo bekijken velen elke dag gesponsorde content op sociale media. Complete tijdverspilling, maar we worden gemakkelijk afgeleid en blijven scrollen. 

Leven van dag tot dag, dat is dweilen met de kraan open. Onze snel veranderende wereld is te onzeker om aangenaam te leven zonder opvolging en structuur. We hebben een richting nodig, een persoonlijk doel. Zonder richting heeft een kapitein immers nooit goede wind in de zeilen. Daaraan toets je de stroom van input elke dag af. Valt dit binnen mijn doel? Dan neem ik het op. Zoniet, negeren die handel! 

Als je voor jezelf duidelijke doelen vastlegt, krijg je zicht op de zaken waarover je controle hebt. En dat is de sleutel tot succes, want daar moet je je energie aan besteden. Choose your battles wisely. 

Het woord "work-life balance" impliceert dat werk en alles daarbuiten perfect in balans kunnen zijn. It's never gonna happen.

Bewaken wanneer je te ver gaat is niet evident. Wat zijn de signalen?

Dat vat ik samen in de APGAR-score - zoals de levensvatbaarheidstest bij baby’s, maar ik vul de afkorting anders in. Ben je nog voldoende vatbaar voor de uitdagingen op je pad? 

APGAR staat voor Appearance, Performance, Growth, Affect en Relationships. De vuistregel is: als er 2 van die 5 domeinen negatief wijzigen, dan bouw je extra hersteltijd in. Want dan zit je energiereserve op zo’n laag pitje dat je een kostprijs zal betalen als je ‘gewoon verdergaat’. 

Appearance gaat over hoe we eruitzien. Als je meer energie verbruikt dan er binnenkomt, dan zie je er niet meer zo goed uit. Futloos, wat opgezwollen door een slechte vertering, met hamsterwangetjes, wallen en dikke ogen alsof je een kater hebt .. Kortom: minder sexy dan anders. 

Performantie is de doortastendheid waarmee je werkt. Hoeveel werk gooi je normaal achter de kiezen? Presteer je nu minder op dezelfde tijd? Ook Duracell-konijntjes, mensen die niet kunnen stoppen met werken, hebben geen zicht meer op wat duurzame performantie is. 

Growth gaat over de mogelijkheid om nieuwe informatie op te nemen. Als je continu overbelast bent, word je steeds slechter in het begrijpen en verwerken van nieuwe informatie. Je krijgt een wattenhoofd. Dat kennen we van tijdens de pandemie, toen we continu online zaten en back-to-back meetings deden. Na een tijd zegt je brein gewoon: gedaan. Je krijgt een kortsluiting in je verwerkingsvermogen, waardoor je dingen op de duur drie keer moet uitgelegd krijgen en dan nóg soms denkt: ik versta er de ballen van. Dat is een belangrijk alarmsignaal.

Affect gaat over emotie. Hier is niet wenen, maar irritatie het belangrijkste signaal dat je over je grenzen gaat. We krijgen lange tenen, ontvangen feedback negatiever, we geraken niet meer goed voorbereid en verliezen onze proactiviteit.

Relationships, tenslotte, gaat over wederkerigheid. Geven we nog evenveel terug als we krijgen van de mensen in onze omgeving? 

Elke eerste dag van de maand maak ik die oefening. Ik denk dan ook bewust weer na over mijn doelen, en hoe ik daarop gefocust blijf. Dan vraag ik me af: hoeveel hersteltijd heb ik nodig de komende maand? Ben ik nog doelgericht bezig of moet ik mijn agenda reshuffelen?

Wat raad je mensen aan die al een gebrek aan veerkracht ervaren?

Dan is mijn raad bewegen. Daarmee verwijder je letterlijk de stresshormonen uit je hoofd. Doe je dat niet, dan blijven die afvalstoffen in je brein en krijg je dat katergevoel waar we het over hadden. Veel mensen denken dat ze vooral moeten rusten. Dat klopt niet. Je moet bewegen aan een matige intensiteit. Wandelen is de perfecte interventie.

Verbeter ook je zelfzorg: gezonde voeding, voldoende slaap en veel water drinken. Je wint geen tijd met junkfood, maar verliest energie. Bereid je voor op dagen met minder veerkracht, bijvoorbeeld door dubbel te koken en maaltijden in de diepvries te steken. We schatten onszelf slecht in, en dat is een valkuil. 

Ok, ik wil een betere balans! Waar begin ik?

Neem kleine stapjes. Hier een rekensommetje dat ik heb gemaakt: als je elke dag 1% beter bent dan de vorige dag, 365 dagen lang, dan sta je op het einde van het jaar 37% verder dan op dag 1. Doe je dat niet, dan leef je constant met pieken van vooruitgang en dalen van overspoeling, en eindig je met veel kleiner resultaat. In volle ‘aanmoddermodus’ gaat het zelfs elke dag een beetje slechter; en bereik je geen enkele verbetering. 

Ga dus voor 1 klein puntje van verbetering per dag, dan win je het meest met een minimale inspanning. Vraag je eens af: hoeveel tijd scroll ik op Facebook? Hoe vaak lig ik te bingewatchen? Levert mij dat energie op, heb ik dat nodig? Je hebt écht meer tijd dan je denkt; je moet er gewoon bewuster mee omgaan op basis van je prioriteiten. Ben je wild over de komst van House of Dragons en wil je dat bingen? Maak het weekend van de release dan vrij in je agenda. En plan in die agenda ook nieuwe dingen in, want daar krijg je extra veerkracht van. 

Geen betere dag dan vandaag voor die eerste stap. Want uiteindelijk vind je je nieuwe evenwicht veel sneller als je niet wacht tot je overspannen bent.